Урок 6.

В этом уроке:

• Allatiivi и Ablatiivi
• Ellatiivi и Illatiivi
• II тип глаголов
• Bussilla ja autolla

Падежи Allatiivi и Ablatiivi

Мы уже начали рассматривать падежи в финском языке, обозначающие место – adessiivi и inessiivi, показателями которых являются окончания –lla/llä и –ssa/ssä соответственно. Adessiivi относится к внешне-местным падежам. К ним же относятся падеж allatiivi и ablatiivi. Allatiivi отвечает на вопрос Mille? – куда? – когда речь идет о внешнем местоположении. Показателем allatiivi является окончание –lle. Ablatiivi отвечает на вопрос Miltä? – откуда? – когда речь идет о внешнем местоположении. Показателем ablatiivi является окончание –lta/ltä. Окончания внешне-местных падежей присоединяются к основе слова, при этом в слове всегда, как и в genetiivi, будет слабая ступень (помните о чередовании!) Рассмотрим все это на примере:

Millä? – Pöydällä.       Где? – На столе.

Mille? – Pöydälle.       Куда? – На стол.

Mille? – Seinälle.         Куда? – К стене.

Miltä? – Pöydältä.       Откуда? – Со стола.

            Падежи Ellatiivi и Illatiivi

            Внутренне-местные падежи в финском языке образуются аналогично внешне-местным, путем добавления окончания к основе слова. Мы знаем падеж Inessiivi, который используется для обозначения местонахождения чего-либо внутри чего-то. Например: metsässä, talossa, puistossa. Падеж Ellatiivi отвечает на вопрос Mistä? – откуда? – когда речь идет о внутреннем местоположении. Показателем Ellatiivi является окончание –sta/stä. Illatiivi отвечает на вопрос Mihin? – куда? – когда речь идет о внутреннем местоположении. При этом в слове всегда будет сильная ступень! Падеж Illatiivi образуется следующими способами:

1. Если слово оканчивается на одиночную гласную, то она удваивается, и добавляется окончание –n. Схематично это можно обозначить как –Vn (V – vokaali).

Mihin?

Kassiin.

Pöytään (в стол) – обратите внимание, что в слове сильная ступень!

2. Если слово односложное и оканчивается на двойную гласную, то добавляется –h-, гласная (такая же как и в корне слова) +n. –hVn.

Mihin?

Maahan.

Työhön.           На работу.

Такая же схема действует и для дней недели:

Maanantaihin.              До понедельника.

3. Если основа слова заканчивается на двойную гласную, при этом слово не односложное, то в illatiivi добавляется окончание –seen:

kappaleeseen (основа – kappalee-)

Не забывайте, что в illatiivi всегда будет сильная ступень!

Lahti – Lahteen – чередования не происходит!

4. Если слово оканчивается на согласную, то, как и в случае с genetiivi, добавляется связующая –i— и –in:

Mihin? – New Yorkiin

Потренируйтесь в образовании внутренне-местных падежей, а заодно и вспомните правила образования основ.

Упражнение1: поставьте слова в указанный падеж:

            основа                        Missä?             Mistä?             Mihin?

ranne                           rantee-             ranteessa         ranteesta         ranteen

uusi

huone

kallis

rakennus (здание)

ystävyys (дружба)

avain

alku (начало)              alu-

tavallinen (обычный)

mies

käsi (рука)

kirkas (яркий)

lasi (стакан)

suuri

maa

kallio (скала)

II тип глаголов – глаголы на –da/dä

Мы уже знаем глаголы первого типа – глаголы, оканчивающиеся на –a/ä. Глаголами второго типа являются глаголы, оканчивающиеся на –da/dä:

käydä – бывать

voida – мочь

saada – получать

При спряжении этих глаголов вместо окончания –da/dä присоединяется личное окончание:

minä käyn	me käymme
sinä käyt	te käytte
hän käy	he käyvät

В следующем тексте Вы встретите примеры употребления внешне-/внутренне-местных падежей, а ниже мы остановимся на некоторых тонкостях.

Bussilla ja autolla

Ulla ja Ilkka asuvat Tampereella. He asuvat vanhassa kaupunginosassa, Hämeenkadulla. Aamulla Ulla lähtee työhön. Koska hän asuu toisessa kerroksessa, hän ei mene hissillä, vaan kävelee raput alas. Hän menee ulkoovesta pihalle ja kävelee bussipysäkille. Pysäkillä seisoo nuori mies.

—         Anteeksi, mikä bussi menee Hallituskadulle?

—         Bussi numero 6.

—         Kiitos. Milloin se tulee?

—         Ihan pian.

—         Voitko sanoa, missä suomen kielen kurssi on?

—         Se on Aleksis Kiven kadulla.

—         Missä se on?

—         Se on tuo katu, tuolla oikealla. Jos te menette nyt tältä pysäkiltä ensin suoraan eteenpäin ja käännytte seuravasta kadunkulmasta oikealle, sitten kävelette vähän suoraan eteenpäin, niin seuraava katu oikealle on Aleksis Kiven katu.

Bussi tulee, he nousevat siihen. Bussi lähtee pysäkiltä ja ajaa keskustaan.

            Ilkka nousee myöhään. Hän ei voimistelee, mutta hän menee kylpyhuoneeseen ja käy kylmässä suihkussa. Hän pukeutuu ja syö keittiössä. Sitten hän lähtee työhön. Hän ajaa työhön autolla. Hän on työssä eräässä firmassa. Hän ajaa ensin Kuninkaan kadulle. Sitten hän kääntyy

oikealle Satakunnankadulle. Satakunnankadulta hän kääntyy vasemmalle Lapintielle. Lapintieltä hän kääntyy taas oikealle Pajakadulle. Sitten hän ajaa suoraan eteenpäin. Yritys on oikealla.

Tampereella – одно из географических названий, с которым используются окончания –lla/llä. Как правило, используются –ssa/ssä.

kaupunginosa = kaupunki + osa (часть)

aamulla – частный пример использования внешне-местных падежей – с временами суток (Когда?): aamulla, päivällä, illalla (ilta, основа illa-), yöllä. Но: tiistaina.

toisessa kerroksessa ß toinen kerros (второй этаж) – обратите внимание на различие в русском языке (на втором этаже, но toisessa kerroksessa)

hissillä – еще один частный пример использования adessiivi – для обозначения средства передвижения:

hissillä – на лифте

bussilla – на автобусе

autolla – на машине

ulkoovesta ß ulkoovi (внешняя дверь)

Voitko sanoa – не могли бы Вы сказать… В финском языке много глаголов, обозначающих способность что-то сделать. Voida – используется тогда, когда идет речь о физической возможности сделать что-либо. Saada – мочь, в смысле иметь разрешение, например: Saanko kysyä? – Могу ли я спросить?

kadunkulma = katu + kulma – угол улицы

keskustaan ß keskusta – центр. Если имеется в виду центр города, то употребляется keskusta. Во всех финских городах на улицах Вы встретите дорожный знак с надписью keskusta, что указывает направление в центр. Если имеется в виду центр как какое-нибудь учреждение, то используется слово keskus. В данном случае – Mihin? – Keskukseen.

käy suihkussa – принимать душ. Глагол käydä требует missä: käydä teatterissa .

vasemmalla – oikealla – слева-справа соответственно

Новые слова:

lähteä – отбывать

mennä – идти, уходить

kävellä – идти пешком

raput alas – по ступенькам вниз

piha – двор

pysäkki – остановка

seisoa – стоять

nuori – молодой

tulla – прибывать

ensin – сперва

suoraan eteenpäin – прямо вперед

seuraava – следующий

kääntyä – поворачивать

noustaa – вставать voimistella – упражняться

kylmä – холодный

pukeutua – одеваться

eräs – некоторый

ajaa – водить

Напоследок, вспомним наименования финских месяцев.

Упражнение2: ответьте на вопросы. Вам поможет стихотворение, которое мы разучивали в прошлом выпуске.

1. Missä kuussa joulu on?
2. Missä kuussa juhannus on?
3. Missä kuussa Suomen itsenäisyyspäivä on?
4. Missä kuussa pääsiäinen on?
5. Missä kuussa vappu on?
6. Missä kuussa äitienpäivä on?

Ответы на упражнения Вы найдете в следующем уроке.

В данном выпуске были использованы материалы из следующих источников:

Suomea suomeksi I, Olli Nuutinen

Финский язык, практический курс, В.В.Чернявская

Ответы на упражнения прошлого урока.

Упражнение 1:

1. autoa
2. bussia
3. katua
4. pankkia
5. kauppaa
6. ravintolaa
7. teatteria
8. museota
9. koulua
10. hotellia
11. poikaa
12. tyttöä
13. miestä
14. naista
15. kissaa
16. koiraa
17. ihmistä
18. lasta

Упражнение 2:

1. kivaa kaupunkia
2. pientä maata
3. valkoista kissaa
4. kauniita ruusua
5. vanhaa rouvaa
6. isoa puuta
7. pitkää tietä
8. uutta kappaletta
9. hyvää televisiota
10. sinistä autoa

Упражнение 3:

1. punaiset kupit
2. halvat kirjat
3. uudet avaimet
4. postikortit
5. hyvät kopikoneet
6. ikävät päivät
7. rikkaat ihmiset
8. mukavat miehet
9. keltainen lusikka
10. musta kissa
11. kotieläin
12. kopiokortti
13. osoite
14. ihana ilta
15. kuukausi
16. viikko
17. köyhä ihminen
18. vaalea nainen
19. terve lapsi
20. vihreässä metsässä
21. valkoisessa talossa
22. likaisella lattialla
23. kauniissa kaupungissa
24. uudessa asuntolassa
25. kivassa huoneessa
26. sinisellä tuolilla
27. isossa puistossa
28. tässä saunassa
29. kuuma maa
30. punainen matto
31. suuri yliopisto
32. päärakennus
33. tuo seinä
34. vanha kirjasto
35. uusi pöytä
36. harmaa hattu
37. pitkä katu
38. pieni kirjakauppa

Урок 5 < Урок 6 > Урок 7